Korozyon Nedir? Betonarme Yapılarda Demir Paslanması Nasıl Önlenir?

Korozyon, yapıların en sessiz düşmanıdır. Gözle fark edilmesi zaman alır ama ilerlediğinde binanın taşıyıcı gücünü tehlikeye sokabilir. Özünde korozyon, metallerin çevreyle kimyasal veya elektrokimyasal etkileşime girerek bozulmasıdır. Betonarme sistemlerde bu durum, demirin oksijen ve nemle tepkimeye girmesiyle “paslanma” olarak karşımıza çıkar. Pas, yalnızca estetik bir sorun değil; demirin kesitini daraltarak betonun dayanımını azaltan ciddi bir yapısal risktir.
Korozyonun kontrolü, sadece mühendislik disiplini değil, aynı zamanda uzun ömürlü şehirlerin sigortasıdır.

Korozyon Nedir, Neden Oluşur?

Korozyon, metal yüzeylerin çevresel etkiler sonucu doğal hâline, yani cevher formuna geri dönme eğilimidir. Demir, su ve oksijenle temas ettiğinde elektron alışverişi başlar; bu süreç sonucunda demir oksit (pas) oluşur. Temelde bu, doğanın “dengeyi sağlama” çabasıdır.

Korozyonun oluşum süreci

Bir betonarme yapıda korozyonun başlaması genellikle üç aşamada gerçekleşir:

1. Pasivasyon tabakasının bozulması: Betonun yüksek alkaliliği, donatı üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturur. Zamanla karbonatlaşma veya klorür iyonlarının etkisiyle bu tabaka çözülür.
2. Elektrokimyasal hücrenin oluşması: Farklı oksijen yoğunluğuna sahip bölgelerde anot ve katot alanları meydana gelir.
3. Pas oluşumu ve genleşme: Anot bölgesinde demir çözünür, oksijenle birleşir ve pas oluşur. Pasın hacmi demirin birkaç katıdır; bu genleşme, betonda çatlaklara ve sıva dökülmelerine yol açar.

Bu döngü, yeterli nem ve oksijen var oldukça devam eder. Dolayısıyla korozyon, hem kimyasal hem de fiziksel bir süreçtir ve yapı ömrünü doğrudan belirleyen en önemli etkenlerden biridir.

Paslanma ve Korozyon Aynı Şey mi?

Teknik farkları nedir?

Paslanma, yalnızca demir ve demir alaşımlarında görülen bir korozyon türüdür. Yani korozyon, daha geniş bir kavramdır; metallerin her türlü kimyasal bozunmasını ifade ederken, paslanma yalnızca demirin oksijen ve suyla reaksiyona girmesiyle oluşan kırmızımsı oksit tabakasını anlatır.

Korozyon; bakırda yeşil patina, alüminyumda beyaz oksit, çelikte ise kahverengi pas şeklinde kendini gösterir. Dolayısıyla “paslanma” aslında korozyonun özel bir hâlidir. Betonarme yapılarda bu paslanma, donatı çeliğinin çapını küçülterek taşıma kapasitesini azaltır. Yüzeydeki çatlaklar veya dökülmeler ise, bu içsel bozulmanın yalnızca belirtileridir.

Bu farkın mühendislik açısından önemi büyüktür: bir yüzey paslanıyor olabilir ama her korozyon, gözle görülür pas üretmeyebilir. Özellikle klorür iyonlarının etkisinde kalan ortamlarda “gizli korozyon” gelişir yapı dışarıdan sağlam görünse de içten içe zayıflar.

Binada Korozyon Ne Anlama Gelir?

Betonarme Yapılarda Korozyonun Etkileri

Demir paslandığında hacmi yaklaşık yedi kat artar. Bu genişleme, betonda iç gerilim yaratır ve yüzeyde çatlaklar oluşur. Çatlaklardan giren su, yeni paslanma döngülerini başlatır zincirleme bir zayıflama süreci başlar.

Korozyonun Yapısal Güvenliğe Zararları

Uzun vadede korozyon, taşıyıcı kolon ve kirişlerde kesit kaybına neden olur. Beton örtü tabakası dökülür, donatılar açığa çıkar ve yapının deprem dayanımı ciddi biçimde azalır. Bu, özellikle eski binalarda “gizli tehlike” olarak değerlendirilir.

Betonarme taşıyıcı sistemlerde özellikle kolonlar, yapının düşey yükleri taşıyan en kritik elemanlarıdır. Kolonlarda oluşan korozyonun binanın genel güvenliği üzerindeki etkisini daha kapsamlı incelemek için Betonarme Nedir? Kolonların Yapı Güvenliğindeki Önemi başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Korozyon Nerelerde Görülür?

Genellikle bodrum katları, teraslar, deniz kenarındaki yapılar ve nemli bölgeler risk altındadır. Tuzlu hava, karbonatlaşma ve donma-çözülme döngüleri korozyon hızını artıran başlıca çevresel faktörlerdir. Özellikle Antalya ve Aksu** gibi deniz kenarındaki bölgelerde, tuzlu hava ve yüksek nem korozyon hızını önemli ölçüde artırır.

Korozyon Türleri Nelerdir?

Galvanik Korozyon Nedir?

Farklı metaller bir iletken ortamda temas ettiğinde, daha aktif olan metal anottan elektron kaybeder ve daha hızlı aşınır. Bu “galvanik korozyon”dur. Örneğin bakır boru ile temas eden çelik parça, nemli ortamda hızla yıpranır.

Diğer Korozyon Türleri 

Kimyasal korozyon, asit yağmurları veya endüstriyel gazların doğrudan yüzeye etki etmesiyle oluşur. Elektro-kimyasal korozyon ise iyon hareketiyle devam eden daha karmaşık bir süreçtir. Ayrıca bölgesel (pitting) korozyon ve gerilme korozyonu gibi türler, gözle fark edilmeden ilerleyebilir.

Korozyon Direnci ve Testi Nedir?

Korozyon Direnci Neden Önemlidir?

Korozyon direnci, bir malzemenin bozulmaya karşı dayanma yeteneğidir. Yüksek direnç, yapının ömrünü uzatır ve bakım maliyetlerini düşürür. Bu nedenle modern mühendislikte malzeme seçimi, sadece dayanım değil, korozyon performansına göre de yapılır.

Korozyon Testi Nasıl Yapılır?

Laboratuvar ortamında hızlandırılmış yaşlandırma testleri, tuz püskürtme veya potansiyel ölçüm yöntemleriyle yapılır. Bu testler, betonun geçirgenliği ve donatı çeliğinin korunma kapasitesini değerlendirir.

Betonarme Yapılarda Demir Paslanması Nasıl Önlenir?

Kaliteli Malzeme ve Doğru Beton Kullanımı

Yüksek dayanımlı, düşük su/çimento oranına sahip betonlar, gözenekliliği azaltarak nem geçişini engeller. Ayrıca pas payı yeterli olmalı; yani donatının üzerindeki beton örtü kalınlığı doğru tasarlanmalıdır.

Su Yalıtımı ve Nem Kontrolü

Korozyonun en etkili düşmanı sudur. Uygun membran sistemleri, drenaj ve çatı izolasyonu, donatıya su ulaşmasını önler. Özellikle deniz kenarında yapılan binalarda epoksi kaplamalar koruyucu katman görevi görür. Altıntaş konut projelerinde, zemin suyu ve nem yalıtımı, bölgenin jeolojik özellikleri nedeniyle özel tasarlanmalıdır.

Katodik Koruma ve Kimyasal Katkılar

Katodik koruma, demirin anodik davranışını tersine çeviren bir elektrokimyasal savunmadır. Bunun yanı sıra pasifleştirici katkılar ve inhibitörler, betonun pH dengesini koruyarak korozyonu yavaşlatır.

Periyodik Bakım ve Profesyonel Denetim

Korozyon kontrolü bir defalık işlem değildir. Rutin yüzey kontrolü, çatlak onarımı ve karbonatlaşma ölçümleri, erken müdahale imkânı sağlar. Yapısal güvenlikte en ucuz çözüm, erken teşhistir.

Korozyondan Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Korozyona karşı etkili bir savunma, birbirini tamamlayan adımlardan oluşur:

• Uygun malzeme seçimi: Düşük geçirgenlikli, yüksek dayanımlı beton ve pas payı yeterli donatı kullanımı.
• Koruyucu kaplamalar: Epoksi veya polimer esaslı yüzey kaplamalarıyla donatının su ve oksijenle temasının engellenmesi.
• Su yalıtımı: Çatı, teras ve temel bölgelerinde membran sistemleriyle suyun yapıya sızmasının önlenmesi.
• Drenaj tasarımı: Yağmur ve zemin sularının yapıdan uzaklaştırılması için etkili tahliye sistemlerinin kurulması.
• Çevresel izleme: Deniz kenarı, sanayi bölgesi gibi agresif ortamlarda düzenli pH ve nem ölçümleriyle riskin izlenmesi.
• Düzenli bakım: Çatlak onarımı, karbonatlaşma ölçümleri ve yüzey yenilemeleriyle erken müdahale imkânı sağlanması.

Bu yöntemler bir arada uygulandığında, betonarme yapıların ömrü onlarca yıl uzar ve yapısal güvenlik korunur.

Yükselenmimari Olarak Ne Sunuyoruz?

Yükselen mimari, Antalya ve çevresindeki konut projelerinde betonarme yapılarda korozyonun erken tespiti için saha analizi ve su yalıtımı projelendirmesi gerçekleştirir. Yapı güvenliğini geleceğe taşımak için bilimsel yöntemlerle çalışıyoruz. Yükselenmimari’de, betonarme yapılarda korozyonun erken tespiti, su yalıtımı projelendirmesi ve donatı koruma sistemleri konusunda mühendislik tabanlı çözümler sunuyoruz. Her proje, sahadan alınan veriler ve laboratuvar analizleriyle desteklenir. Dayanıklı yapılar sadece malzemeyle değil, doğru bilgiyle inşa edilir  biz bu bilginin arkasındayız.

Uzun Ömürlü Yapılar İçin Adım Atın

Korozyonun binanızı sessizce zayıflatmasına izin vermeyin. Uzman mühendis ekibimizle binanızın mevcut durumunu analiz ediyor, betonarme donatılarda erken korozyon tespiti ve koruma çözümleri sunuyoruz. Bugün yapılacak teknik inceleme, gelecekte büyük onarım maliyetlerini önleyebilir. Hemen iletişime geçerek yapınız için profesyonel bir korozyon önleme planı hazırlayın güvenli, dayanıklı ve uzun ömürlü bir yapı için ilk adımı atın.